Việt Nam và Campuchia là hai quốc gia cùng nằm trên bán đảo Đông Dương, từ lâu đã có mối quan hệ thân thiết, cùng kề vai sát cánh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ, giành độc lập tự do cho dân tộc. Sau ngày giải phóng, hai nước tiếp tục gìn giữ, củng cố tình cảm quý báu đã được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước dày công vun đắp, trở thành mối quan hệ “láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài”.
Ngược dòng lịch sử, từ những năm cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ (1970-1975), với âm mưu phá hoại khối liên minh đoàn kết chiến đấu giữa 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia và giữa hai nước Việt Nam - Campuchia, chia rẽ những người cộng sản Cam puchia, tập đoàn Pôn Pốt với sự hậu thuẫn của bọn phản động nước ngoài đã ra sức vu khống Việt Nam, tuyên truyền, bôi nhọ hình ảnh Việt Nam, đồng thời thi hành chính sách diệt chủng tàn khốc, tra tấn hành hạ dã man người dân vô tội, đẩy Campuchia trước thảm họa diệt vong. Bất chấp mọi nỗ lực ngoại giao vì hòa bình của Việt Nam, tập đoàn Pôn Pốt đã chủ động gây ra các cuộc xung đột, lấn chiếm biên giới Tây Nam Việt Nam, tàn phá làng mạc, gây nhiều tội ác đối với nhân dân Việt Nam. Trước hành động xâm lược của quân Pôn Pốt và đáp lại lời kêu gọi khẩn thiết của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, Quân tình nguyện Việt Nam cùng với lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia đã mở cuộc tổng phản công - tiến công trên toàn tuyến biên giới. Kết quả đã thu hồi toàn bộ phần lãnh thổ bị lấn chiếm. Sau đó đã tổng công kích vào thủ đô Phnômpênh, giải phóng thủ đô. Ngày 07/1/1979, đất nước Campuchia giải phóng, phần lớn lực lượng Pôn Pốt bị tiêu diệt và tan rã.
Thắng lợi trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam đã một lần nữa khẳng định ý chí độc lập tự chủ và tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam, đồng thời khẳng định tinh thần quốc tế cao cả của Việt Nam. Đối với nhân dân Campuchia, Chiến thắng ngày 07/1/1979 có ý nghĩa lịch sử đặc biệt to lớn: Xóa bỏ hoàn toàn chế độ diệt chủng của tập đoàn Pôn Pốt, thành lập chế độ cộng hòa nhân dân Campuchia, giành lại quyền độc lập tự chủ cho nhân dân Campuchia, góp phần giữ vững hòa bình, ổn định ở khu vực Đông Nam Á và trên thế giới, đồng thời vạch trần bản chất của chế độ phân biệt chủng tộc, sắc tộc, chế độ độc tài và cảnh báo trước nguy cơ của chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và chủ nghĩa phát xít mới.
Sau chiến thắng 07/1/1979, Việt Nam và Campuchia đã ký Hiệp ước Hòa bình, hữu nghị và hợp tác. Nhân dân hai nước tiếp tục sát cánh cùng nhau ngăn chặn sự trở lại của chế độ diệt chủng, mang lại sự hồi sinh cho đất nước Chùa Tháp. Hàng ngàn cán bộ, chuyên gia Việt Nam và cán bộ, chiến sỹ Quân tình nguyện Việt Nam tiếp tục được cử sang giúp nhân dân Campuchia xây dựng đất nước, đồng thời truy quét tàn quân Pôn Pốt ở vùng biên giới phía Tây, Tây Bắc và nội địa. Trong suốt 10 năm (1979-1989) làm nhiệm vụ quốc tế ở Cam pu chia, cán bộ, chiến sỹ Quân tình nguyện Việt Nam đã chiến đấu, khắc phục khó khăn, thử thách, giúp nhân dân Campuchia từng bước khôi phục kinh tế, phát triển văn hóa, giáo dục, y tế,… Hàng ngàn cán bộ, chiến sỹ Quân tình nguyện Việt Nam đã không bao giờ trở về nữa. Họ đã hy sinh vì sự nghiệp quốc tế cao cả trên đất nước bạn.
40 năm đã qua kể từ ngày Chiến thắng chiến tranh, bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và cùng nhân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng, người dân Campuchia chắc chắn chưa quên sự giúp đỡ của nhân dân Việt Nam, “chỉ có đất nước Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đã tự nguyện đưa con cháu và những người thân yêu của mình đến giúp giải phóng và cứu tính mạng của người dân Campuchia trong lúc vô cùng nguy nan và khẩn cầu các nước đến giúp”. Đó là lời Chủ tịch Quốc hội Vương quốc Campuchia Heng Samrin phát biểu tại Lễ Kỷ niệm 35 năm Ngày chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng. Từ đó đến nay, mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp. Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư và du lịch giữa hai nước phát triển nhanh. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng trung bình khoảng 30-40%/năm, đạt 3,8 tỷ USD vào năm 2017. Trong 7 tháng đầu năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước đạt 2,7 tỷ USD, tăng 18,7% so với cùng kỳ năm 2017. Hiện Việt Nam đang là đối tác thương mại lớn thứ ba và đứng thứ năm trong số các nhà đầu tư nước ngoài vào Cam pu chia. Việt Nam có trên 190 dự án đầu tư sang Campuchia được cấp chứng nhận đầu tư ra nước ngoài. Trên các lĩnh vực quốc phòng - an ninh, giáo dục - đào tạo, du lịch,…hai nước đều có sự phát triển. Campuchia đã nỗ lực giúp đỡ Việt Nam trong công tác tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sỹ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất nước Campuchia qua các thời kỳ chiến tranh.
Trong thời gian tới, để mối quan hệ Việt Nam - Campuchia “mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững”, nhân dân hai nước tiếp tục đề cao cảnh giác, tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị và hợp tác, vì sự phát triển của hai nước và khu vực cũng như vì hòa bình và phát triển toàn thế giới.
Tuyết Nhung
(Theo Tài liệu của Ban Tuyên giáo Trung ương và Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam)